1. Inleiding

De gemeente bereid zich voor op de omgevingswet. Onderdeel daarvan is een uitgebreide participatie (lees hier de resultaten van de meedenksessies tot nu toe). Deze maand organiseerde de gemeente verschillende meedenksessies aan de hand van de opgestelde waarden en speerpunten (lees meer hierover via deze link). De Fietsersbond nam deel aan de Castricumse sessie en werd door de gemeente uitgenodigd om een schriftelijke reactie te sturen. Hieronder de tekst die we naar de gemeente stuurden.

De tekstbataat uit drie delen, namelijk de Fietsvisie (1), reacties op de dilemma’s (2), opmerkingen over de speerpunten en de waarde-kaartjes (3).

1. Fietsvisie

De fiets is een vanzelfsprekend vervoermiddel en niet weg te denken uit de Nederlandse cultuur. Fietsen is duurzaam, produceert nauwelijks CO2, stikstof, fijnstof of lawaai en stelt bescheiden eisen aan ruimte en infrastructuur. Fietsen is flexibel, goedkoop, sociaal, gezond, en veilig voor andere verkeersdeelnemers. Fietsen biedt vrijheid ongeacht leeftijd of sociaal- economische achtergrond. Fietsen draagt bij aan de kwaliteit van het leven en van de openbare ruimte.

In het Castricums Fietsbeleidsplan 2020 -2023 lezen we dat 43 % van de verplaatsingen in de gemeente met de fiets gebeurt (fors hoger dan het landelijk gemiddelde 27%). Alleen al daarom is het logisch om in de omgevingsvisie de fiets prioriteit te geven. Of breder gesteld, zet in de omgevingsvisie de mens centraal: voetgangers en fietsers.

Daarenboven zijn er natuurlijk veel meer voordelen in vergelijking met gemotoriseerd verkeer: gezondheid, duurzaamheid, milieu, natuur, ruimtebeslag, en meer. Dat betekent bijvoorbeeld, dat fietsveiligheid en fietsdoorstroming prioriteit heeft ten opzichte van doorstroming van gemotoriseerd verkeer. Zeker binnen de bebouwde kom.

Investeringen voor een optimale infrastructuur richten zich met name op het door de gemeenteraad vastgestelde fietsnetwerk. Een samenhangend netwerk, dat voor directe verbindingen zorgt met belangrijke bestemmingen, via veilige routes met zo min mogelijk hinder van barrières, obstakels of ander verkeer. Maar ook andere kwaliteitseisen, zoals een gesloten verharding (lage rolweerstand), goede verlichting en een vergevingsgezinde infrastructuur (zonder paaltjes, gevaarlijke bermen of hoge stoepranden, en met goede kantbelijning!).

Een netwerk dat voldoende ruimte biedt aan alle typen fietsen en zo veilig mogelijk is voor fietsers van 8 – 88 jaar. Speciale aandacht in Castricum voor schoolomgevingen, middelbare scholieren (regio functie van kern Castricum!) en oudere fietsers. En natuurlijk haastige forenzen op weg naar trein of bus.

Merk op dat e-bikes een uitkomst kunnen zijn en ook hun plaats verdienen, maar we zien het niet als een fenomeen dat gestimuleerd moet worden – trappen op eigen kracht wel, dat blijft gezonder en is duurzamer.

Het gaat om een netwerk voor lokale verbindingen, maar ook speciale fietsroutes die de gemeente doorsnijden: regionale, of provinciale utilitaire fietsroutes (waaronder doorfietsroutes) en landelijke (LF7) en zelfs Europese (EuroVelo 12 – ‘North sea cycle route’)) recreatieve routes. Wat extra kwaliteitseisen oplevert (maar ook subsidiemogelijkheden). Een deel van de recreatieve routes in het gemeentelijk netwerk wordt beheerd door PWN.

Merk op dat paden en wegen buiten dat netwerk ook ‘Duurzaam Veilig’ dienen te zijn ingericht en volgens de CROW-richtlijnen. Daarbij is is de Fietsersbond er voorstander van dat buiten het Fietsnetwerk de wegen in verblijfs- en winkelgebieden, waar mogelijk, worden ingericht als woonerf (‘geef de straat terug aan de bewoners!’), of zeer autoluwe gebieden als ‘shared space’ (mits het er al zeer autoluw is!).

Bij dit alles is het beperken van hinder en verminderen van gevaar door autoverkeer altijd positief voor fietsers. Autoluwe fietsroutes zijn noodzakelijk en autoluwe dorpskernen zeer gewenst. Voorts ziet de Fietsersbond graag een maximumsnelheid van 30 km/uur binnen de bebouwde kom, met eventuele uitzondering van invalswegen en grote doorgaande wegen – mits de wegvakken en kruisingen voldoende veilig conform richtlijnen zijn ingericht voor fietsers.

Van de gemeente verwacht de Fietsersbond aandacht voor goede zichtbaarheid van fietsers, met name op kruispunten en rotondes, het vermijden van dode hoeken en goede verlichting op fietspaden. Maar ook een goede handhaving op relevante risicofactoren, zoals automobilisten die te hard rijden of fietsers die zonder deugdelijke verlichting fietsen. En het actief opsporen en wegnemen van barrières voor fietsers en voetgangers in de huidige infrastructuur, en van onlogische en gevaarlijke verkeerssituaties.

Tot slot. Een belangrijk onderdeel van een omgevingsvisie is natuurlijk het gemeentelijke Fietsbeleidsplan. Dat document omvat ook het fietsnetwerk en wordt regelmatig geëvalueerd en geactualiseerd. Ook is bij het beleidsplan een uitvoeringsagenda gebudgetteerd. Bovendien wijzen we op de notitie over fietsparkeren ‘Ruimte voor de Fiets’ (8 augustus 2020) van de BUCH-afdelingen van de Fietsersbond.

• Toevoeging aan deze visie voor de politiek: wij zien graag een verschuiving van budgetten en investeringen in de richting van het fietsverkeer om de verdeling van middelen evenredig te maken, dus 35% voor het fietsverkeer in het mobiliteitsdomein.

2. Reactie op dilemma’s

Reactie van de Fietsersbond op de vier door de gemeente naar voren gebrachte dilemma’s:

1. Er is een groot tekort aan woningen in de dorpskernen van de gemeente, hoe gaan we hier mee om?

Natuurlijk is het goed om woningen te bouwen op geschikte locaties. Daarbij is het altijd belangrijk dat die locaties veilig bereikbaar zijn, goede fietsparkeervoorzieningen heeft en dat zonder omwegen het hoofdfietsnetwerk kan worden bereikt.

2. Het gebied buiten de kernen kan veranderen door nieuwe functies en gebruik, is dit gewenst en hoe gaan we ermee om?

De fiets is ideaal om de ruimte buiten de kernen te bereiken en te beleven.

Er is een vraag naar extra fiets- en wandelpaden in het buitengebied, zodat er meer ruimte is voor recreatie voor inwoners en toeristen.

Ja, er zijn ontbrekende schakels in het netwerk. Maar we zien graag terughoudendheid als uitbreiding te nadelig is voor ruimtelijke beleving of leidt tot verstoring of versnippering van de natuur.

Belangrijker dan meer paden is een goede kwaliteitsborging en -verbetering van bestaande paden en routes. Daarbij gaat de aandacht naar goede verbindingen en herkenbare, vindbare routes en natuurlijk veiligheid, comfort en aantrekkelijkheid van de fietspaden. Waar nodig wordt rekening gehouden met de natuur, bijvoorbeeld door gebruik van dynamische verlichting of led-verlichting isn het wegdek.

3. Voorzieningen, leefbaarheid en sociale cohesie staan onder druk, hoe gaan we hiermee om?

De fiets is ideaal om elkaar op een veilige manier te bereiken en te ontmoeten. Niet alleen op weg naar een bestemming, maar kan ook bestaan uit spontane ontmoetingen, of samen opfietsen. Sowieso heeft een fietser meer interactie met de omgeving dan een automobilist of autopassagier.

De openbare ruimte moet goed ingericht zijn voor verkeer, maar moet ook geschikt zijn om elkaar veilig te kunnen ontmoeten. In dit kader zal bij een ‘goede inrichting voor verkeer’ de fiets prioriteit dienen te krijgen boven auto’s. Veilige onbelemmerde bereikbaarheid voor fietsers en optimale fietsvoorzieningen zijn essentieel.

Een bijkomend voordeel: met het stimuleren van fietsverkeer wordt minder (auto)parkeerruimte in beslag worden genomen rond voorzieningen.

4. Toerisme en recreatie horen bij de gemeente Castricum maar zet ook druk op de leefbaarheid. Hoe gaan we hiermee om?

Fietsen aantrekkelijker maken en daarmee de groene en bewuste toerist aantrekken. We kunnen daarvoor voorzieningen aanleggen, maar ook betaald parkeren invoeren of parkeren duurder maken.

3. Opmerkingen over de speerpunten en waarde-kaartjes

Een optimale fiets-infrastructuur draagt ongetwijfeld bij aan het succes van veel van de speerpunten. Een belangrijke succesfactor is dat er dat maatregelen worden genomen die fietsverkeer stimuleren en prioriteit geven t.o.v. autoverkeer, zodat de voordelen van het fietsen optimaal worden benut.

In de waarde kaartjes missen we de verbindende rol van de fiets binnen en tussen de dorpen. Ook komt bij waarden en speerpunten de betekenis van Castricum als forensendorp niet goed naar voren; en ja, daarbij speelt de fiets natuurlijk een belangrijke rol in bijvoorbeeld de keten-mobiliteit (fiets-OV).

Voorts is er geen aandacht voor de regionale onderwijsfunctie van kern Castricum; ook hierbij daarbij zorgt massaal fietsverkeer voor bereikbaarheid. En dan is er het massale fietsgebruik op zomerse dagen richting strand. Fietsers uit de hele gemeente en regio. De goede bereikbaarheid voor de auto (genoemd als belangrijke waarde voor Bakkum) wordt vooral gebruikt door (dag)bezoekers van ver buiten de dorpen.