Op weg naar een Fietsbeleidsplan

De gemeente kwam onlangs met een Fietsbeleidsplan. Een goede zaak. Echter, na bestudering kwam de Fietsersbond erachter, dat er nog een weg te gaan is. We hadden veel kritiek. Die hebben we uitgebreid en gedetailleerd gedeeld met gemeenteraad, wethouder en ambtenaar. Wethouder Paul Slettenhaar en de Raad vinden nu ook dat het veel beter kan. Er volgt een update, waarbij de kritiek van de Fietserbond serieus wordt betrokken. Van enige van onze punten is nu al toegezegd dat ze worden meegenomen. Het definitieve Fietsbeleidsplan komt er deze maand niet, zoals de wethouder wel wilde, maar in het eerste of tweede kwartaal 2020.

Op aanvraag sturen we je graag onze detailreactie op het beleidsplan ([email protected]).

Commissievergadering

De partijen hadden tijdens de commissievergadering (12 december.) veelal interessante bijdragen. Scherp was de opmerking van Aart Waterman (GroenLinks), dat plannen waarbij het over autoverkeer gaat meestal een extern bureau wordt ingeschakeld. Een nu het om een Fietsbeleidsplan gaat, gebeurt dat door interne ambtenaren. De wethouder antwoordde dat zo de kennis intern beter wordt geborgd. H. Ebels (D66) voegde toe, dat autoverkeer meestal wordt doorgerekend met ingewikkelde modellen, dat vraagt om specialistische aanpak.

Toevoeging Fietsersbond: In de praktijk kunnen die automodellen niet altijd zonder een kritische blik, met lokaal inzicht, zo blijkt herhaaldelijk. Ook is het ontbreken van goede modellen voor fietsverkeer een groot gemis – het ontbreekt over het algemeen zelfs aan samenhangende metingen van fietsverkeer. Opbouwen van lokale expertise is ook daarom inderdaad een noodzaak.

Hieronder de tekst van Alex van der Leest namens de Fietsersbond op 12 december jl. tijdens de vergadering van de raadscommissie:

De Fietsersbond kiest voor een uitnodigende fietsinfrastructuur. Zodat nog vaker de fiets wordt gepakt en nog vaker de auto blijft staan.

We zijn blij dat er nu Fietsbeleidsplan ligt, maar we zijn wat teleurgesteld over de inhoud. Bizar, want normaal zijn we het vaak gewoon met de beleidsambtenaar eens. Vanmorgen ook weer. Maar dat zien we niet in het plan terug.

En omdat we het serieus nemen, schreven we een uitgebreide en gedetailleerde reactie. Die ging naar de raadsfracties en op verzoek van de wethouder ook naar de schrijver van het beleidsplan.

Voordat ik op het plan in ga, eerst een terugblik op de participatie.

Al in 2017 overlegde de Fietsersbond korte tijd intensief met een ambtenaar over routes en kwaliteiten van een fietsnetwerk. Helaas werd dat destijds abrupt gestopt wegens capaciteitsproblemen bij de BUCH. Met het nieuwe college begonnen opnieuw. Met een nieuwe wethouder en een nieuwe ambtenaar.  Maar dat kwam niet verder dan vertellen wat het belang is van een fietsnetwerk, hoe dat eruit zou moeten zien, en enige voorbeelden van problemen daarbij.  Er zijn geen gerichte gesprekken geweest over het beleidsplan zelf. We waren dan ook verrast toen er plotseling een goedgekeurd plan bleek te zijn. Er zat niets anders op dan een gedegen reactie op te stellen. Gelukkig kreeg ik daarbij hulp van verschillende dorpsgenoten.

Nu de inhoud. Het is voor zo’n plan belangrijk om een hoogwaardig en herkenbaar fietsnetwerk aan te wijzen. Een netwerk dat de belangrijkste bestemmingen in en rond de gemeente verbindt. Dat heeft veel voordelen. Een praktisch voordeel is, dat de gemeente dan gericht kan investeren in optimale kwaliteit van de infrastructuur. De uitdaging is, dat het aantrekkelijke en vlotte verbindingen oplevert die fietsers echt gaan gebruiken. Als dat lukt, zal over die tracés extra fietsverkeer gaan, wat op zichzelf meer veiligheid oplevert (safety by numbers).

Welnu, de Fietsersbond heeft op het door de gemeente voorgestelde netwerk veel aan te merken. We zien onduidelijkheden, missen vele kansrijke routes, en zien ruimte voor uitbreiding.

Een goed netwerk nodigt uit om te gaan fietsen, het beleidsplan noemt daarbij wel de juiste kwaliteitspunten: samenhang, directheid, aantrekkelijkheid, veiligheid en comfort. Een goed netwerk krijg je het best door waar mogelijk CROW richtlijnen te volgen. Die keuze wordt niet echt gemaakt in het beleidsplan.

Ook is het goed dat het plan het ‘Duurzaam Veilig’ concept noemt. Maar het plan haakt niet goed aan bij de nieuwste versie van Duurzaam Veilig. Die benadrukt dat bij het inrichten van de infrastructuur uitgegaan moet worden van kwetsbare verkeersdeelnemers. Dat zijn natuurlijk ook fietsers, en dan in de eerste plaats ouderen en kinderen. Fietsen voor iedereen, van 8 tot 88 jaar. Dus ook basisschoolleerlingen moeten hoofd- en secundaire fietsroutes goed kunnen gebruiken om ergens te komen, en ja, ook overige routes (het basisnetwerk) moeten natuurlijk zoveel mogelijk veilig worden ingericht. Zorg daarbij preventief voor optimale veiligheid. Niet wachten op ongelukken, maar preventief inrichten, door toepassen van CROW-richtlijnen.

En nu we het over basisscholen hebben. Laat de gemeente het voortouw nemen om het met de auto naar school brengen van de kinderen te ontmoedigen. Geen K&R bij de schooldeur, laat ze maar even lopen. In Amsterdam doen ze het al, wij fietsen achter.

De keuzes in het beleidsplan leiden tot veel fietsstraten. Is dat nodig? Nee. Hoewel asfalt natuurlijk de voorkeur heeft, hoeft dat niet per se. Denk aan een strak klinkerwegdek, maar dan wel met minimaal onderhoudsniveau A.

Ook graag duidelijkheid over het voorkómen van dominant autoverkeer op het fietsnetwerk, of zo nodig ontvlechting van auto- en fietsverkeer, ook in 30km/h zones. Ook mist de Fietsersbond in het beleidsplan een aanwijzing om langs de netwerkroutes het autoparkeren te beperken, of obstakels extra te weren (geen paaltjes).

En ja, het beleidsplan zou duidelijk voor de fiets moeten kiezen. Bijvoorbeeld, bij fietsparkeren: als er te weinig fietsparkeerplekken zijn, dan wordt dat opgelost desnoods door het opofferen van autoparkeerplekken. Prioriteit voor de fiets.

Tot slot: De Fietsersbond is graag bereid te helpen om het plan scherper en krachtiger te maken. Ons advies is om dat niet af te raffelen, en wellicht ook de andere deelnemers van de verkeerscommissie betrekken.

Een Fietsbeleidsplan, goed dat het er is. Maar er is nog een weg te gaan.

Ook namens ouderenbonden werd ingesproken op 12 december. Inspreker was Anton Nieuwkoop:

Voorzitter, het doet de ouderenbonden deugd dat er na ca. 11 jaar een beleidsdocument op tafel ligt waarin het over fietsers gaat. Want fietsen dat doen senioren in Castricum nog wel eens. Maar dat we met wat nu gepresenteerd wordt onverdeeld gelukkig zijn is toch iets te veel gezegd. Ik zal in onze kritiek niet in detail gaan maar wat grote lijnen aanstippen:

1^e Jammer dat bij het opstellen van dit beleidsplan de ouderenbonden maar ook andere organisaties niet of nauwelijks betrokken zijn geweest.

2e Tot wanneer geldt dit document?  Gaan we nu weer meer dan 10 jaar wachten tot er nieuwe inzichten en ontwikkelingen zijn waar we mee aan de slag kunnen gaan? Het lijkt mij zinnig om de houdbaarheid van dit plan tot een kortere termijn te beperken. Beter nog: met regelmaat te onderzoeken of bijstellen of uitbreiden gewenst is.

3^e Castricum moet net als iedere gemeente op de uitgaven letten. Op de uitvoeringsagenda ontbreekt een duidelijke prioriteitsstelling bij de diverse onderwerpen. Niet ieder knelpunt is even ernstig en het is zaak om juist dat goed vast te stellen.

4^e Er wordt in dit plan nagenoeg geen woord gewijd aan een speciale groep van kwetsbare gebruikers van de fiets, namelijk de senioren en kinderen. Bij het ontwerpen en inrichten van de infrastructuur en, met nadruk op de fietsinfrastructuur, is dit een groep die aparte aandacht vraagt. Zeker omdat we weten dat er bijvoorbeeld veel fietsende senioren in Castricum zijn, waarvan we ook weten dat een niet onaanzienlijk aantal van hen al of niet gediagnostiseerd dementerend zijn.

5^e Wat ook ontbreekt is een duidelijke verwijzing naar de normen die zullen worden gehanteerd bij het ontwerpen van de fietsinfrastructuur. Natuurlijk wordt in het algemeen het ASVV gehanteerd maar voor de fietsinfrastructuur moet toch duidelijk zijn dat de Ontwerpwijzer fietsverkeer van 2016 het uitgangspunt is, aangevuld met de CROW brochure “Seniorenproof”  wegontwerp van 2011.

Deze laatste is weliswaar verborgen opgenomen in de fiets ontwerpwijzer maar het kan geen kwaad deze brochure bij de hand te houden omdat daarin duidelijk omschreven staat waarom één en ander zo belangrijk is.

6^e Het is jammer dat dit beleidsdocument alleen gaat over de fietsers. Het zou Castricum gesierd hebben als dit over fietsers èn voetgangers, dus zeg maar het langzame verkeer, zou hebben gegaan. Nu moet er voor de voetgangers weer een apart document worden gemaakt.

Verder zou het goed zijn een aantal ander onderwerpen meer in extenso te behandelen. Ik noem hier bijvoorbeeld:

• Educatie voor zowel jongeren als ouderen,
• Voorrang en wachttijden (denk aan de uitritten bij de parkeerplaats van Geesterhage die nu weer uit de voorrang gaan)
• Het faciliteren van het fietsverkeer bij de uitvoering van werkzaamheden aan de infrastructuur (Denk aan de chaos bij de werkzaamheden bij Geesterduin)
• Aandacht aan de fietsparkeer normen, zeker voor ouderen
• De knelpuntenlijst, die o.i. niet helemaal strookt met wat wij, maar ook anderen voor ogen hebben
• Twee richtingen fietspaden, wenselijk of niet?

Het voorstel van de ouderenbonden is dan ook om dit document als een concept beleidsdocument aan te merken, en op onderdelen te verbeteren c.q. uit te breiden.

Voorzitter, voor het overige ben ik van mening dat, om het Fietsnetwerk goed te laten functioneren, de markt uit de Dorpsstraat moet verdwijnen.

(Nieuwkoop kreeg een vraag over de laatste opmerking. In zijn antwoord legde hij uit, dat het om een hoofdfietsroute gaat, dus dat een omleiding van hoge kwaliteit moet zijn. Dat wordt een kostbare zaak. Dan kan je beter de markt verplaatsen!)